Τα αλώνια του Καϊμακλίου

ΤΑ ΑΛΩΝΙΑ ΤΟΥ ΚΑΪΜΑΚΛΙΟΥ

Πριν εκατόν περίπου χρόνια η κύριες  ασχολίες των κατοίκων του Καϊμακλίου ήταν η γεωργία και η κτηνοτροφία. Υπήρχαν και οι τεχνίτες, κυρίως κτίστες και «πελεκητές» (σκαλιστές) της «πουρόπετρας» (κίτρινης πέτρας που χρησιμοποιείτο στις οικοδομές πριν το τούβλο). Οι κτίστες πάρα πολλές φορές αναγκάζονταν να μεταναστεύουν προσωρινά για να κερδίζουν τα προς το ζην. Για παράδειγμα ο πατέρας της γιαγιάς μου που ήταν κτίστης εργάστηκε στο Μαρόκο όπου μετέβη για εργασία μέσω Γαλλίας και άφησε εκεί την τελευταία του πνοή! Θυμόταν η γιαγιά μου ότι το μαντάτο έφτασε σε φάκελο με μια μαύρη λωρίδα γύρω-γύρω, αφού προηγουμένως κάτι είχαν καταλάβει γιατί σταμάτησε το έμβασμα στην Οθωμανική Τράπεζα. Ο παππούς μου επίσης, ο θείος της μητέρας μου που μεγάλωσε τα παιδιά της αδελφής του μετά το θάνατο του πατέρα τους, πήγε στην Τουρκία όπου εργάστηκε κτίστης σε ένα Ιταλό-Γερμανικό κονσόρτσιουμ που κατασκεύαζε τη σιδηροδρομική γραμμή από την Ευρώπη προς τη Βαγδάτη μέσω Κωνσταντινούπολης.

Το Καϊμακλί ήταν τότε, πριν εκατόν χρόνια μια μικρή γεωργική κοινότητα, κάπου ένα χιλιόμετρο από τη Λευκωσία, την «Πύλη της Κερύνειας». Οι κατοικίες της κοινότητας συσπειρώνονταν γύρω από την εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας και γύρω από μια άλλη μικρότερη εκκλησία, αυτή του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, όπου ήταν και το παλαιό κοιμητήριο. Η κοινότητα αναπτυσσόταν προς τη Λευκωσία και με τα χρόνια είχε ενωθεί με την εκτός των τειχών επέκταση της Λευκωσίας. Σ’ αυτό βοήθησε και το άνοιγμα νέων «περασμάτων» πάνω από τα τείχη της Λευκωσίας, όπως ήταν η «Νέα Πόρτα» σε σχέση με την «Πύλη της Κερύνειας» και το «Άνοιγμα του Ταντή».

Λοιπόν οι γεωργοί του Καϊκακλίου για να διεκπεραιώνουν τις γεωργικές τους ασχολίες διατηρούσαν αλώνια στα οποία αλώνιζαν τα διάφορα δημητριακά που καλλιεργούσαν, διαχώριζαν δηλαδή τον καρπό (σιτάρι, κριθάρι κλπ) από τα άχυρα. Ένα από τα αλώνια ήταν το «αλώνι της Χρυσόστομης» στο ΒΔ Καϊμακλί, κοντά στη σιδηροδρομική γραμμή, στην περιοχή Αμπελοκήπων. Στην ίδια περιοχή των Αμπελοκήπων, στα νότια υπήρχε άλλο ένα αλώνι, απέναντι από το σπίτι του Ευάγγελου Κυριακίδη. Στα βόρεια της εκκλησίας της Αγίας Βαρβάρας υπήρχαν άλλα αλώνια, τα αλώνια της εκκλησίας ή του Τούρη και του Καφά. Εκεί που είναι σήμερα το οίκημα του σωματείου «Ομόνοια Βορείου Πόλου» υπήρχε αλώνι. Γνωστό ήταν και το αλώνι του Τσιάππα κοντά στο σημερινό οίκημα του σωματείου «Αχιλλέας Καϊμακλίου». Τέλος ήταν και το αλώνι του Γιαννικούρη εκεί που ήταν το Σφαγείο Λευκωσίας πριν δημιουργηθεί το Κεντρικό Σφαγείο στην Κοφίνου, που είχε εγκαταλειφθεί και μετατραπεί αργότερα σε βιοτεχνική περιοχή. Τελικά έκλεισε και το Κεντρικό Σφαγείο Κοφίνου, αποδεικνύοντας ότι οι εταιρείες του δημοσίου δεν έχουν μέλλον!

Το αλώνι ήταν ένα ακαλλιέργητο, άγονο χωράφι με σκληρό έδαφος, έτσι ώστε να αλέθονται τα στάχυα μεταξύ του εδάφους και της «δοκάνης» που περνούσε από πάνω. Στα αλώνια όταν δεν ήταν η εποχή για το αλώνισμα έπαιρναν τα ζώα και τα τάιζαν με άχυρο και κριθάρι ή βίκο, τα οποία άπλωναν στα αλώνια για διευκόλυνση των ζώων. Εκεί έπαιζαν μπάλα τα παιδιά της γειτονιάς!

Τα αλώνια εγκαταλείφθηκαν οριστικά μετά την κατασκευή και έλευση στην Κύπρο των νέων γεωργικών μηχανημάτων «κομπάιν» (ή τα «κομπάγια», όπως τα έλεγαν οι γεωργοί) που συνδυασμένα θέριζαν και αλώνιζαν τα δημητριακά. Στα αλώνια του Καϊμακλίου κτίστηκαν αργότερα κατοικίες.

Κ.Α.Χ.

3. 7.2015

(Ο ξάδελφος μου Φάνος, γιος της θείας Κατίνας, αδελφής του πατέρα μου Αντρέα, μού αφηγήθηκε τα περί αλωνιών μιας και τα είχε ζήσει από κοντά δίπλα στον πατέρα του, ένα προοδευτικό γεωργοκτηνοτρόφο της εποχής)