Κυπριακό και εδαφικό

ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΚΑΙ ΕΔΑΦΙΚΟ

Το εδαφικό θα είναι το κύριο θέμα των συνομιλιών Αναστασιάδη-Ακκιντζί κατά το πρώτο  δεκαπενθήμερο του Σεπτέμβρη, μέχρι τις 14 του μήνα οπότε αναμένεται και η έκδοση κοινού ανακοινωθέντος από το οποίο θα διαφαίνεται κατά πόσο οδεύουμε προς λύση. Από την πρώτη μετά την εισβολή περίοδο το εδαφικό τέθηκε από πολλούς ως το θέμα στο οποίο η Ελληνοκυπριακή πλευρά έπρεπε να δώσει βαρύτητα για να κερδίσει ότι μπορούσε να κερδίσει και να δώσει σε άλλα κεφάλαια του Κυπριακού. Δυστυχώς, κατά την άποψη μου, οι φωνές αυτές δεν εισακούστηκαν από την Κυπριακή πολιτική ηγεσία η οποία έθετε μαξιμαλιστικούς στόχους, είτε φοβούμενη να αντιμετωπίσει τις οδυνηρές πραγματικότητες, είτε παρασυρόμενη από υποσχέσεις τρίτων που βεβαίως κοίταζαν τα δικά τους συμφέροντα στο κλίμα αντιπαράθεσης Ανατολής-Δύσης που επικρατούσε τότε, πριν την κατάρρευση των καθεστώτων του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού.

Τις μέρες αυτές φέρνω στη μνήμη μου τις συζητήσεις που είχα με ξένο διπλωμάτη σχετικά με το Κυπριακό, είτε στο σπίτι του, κυρίως, συνοδευόμενες με ποτό και ωραίο φαγητό που ετοίμαζε είτε ο ίδιος είτε η σύζυγός του. Επειδή τώρα πια, για λόγους υγείας και ηλικίας, δεν είναι σε θέση να διαβάσει αυτές εδώ τις γραμμές (αν του τις μεταφράσει κάποιος) αποφάσισα να καταγράψω το απαύγασμα μερικών από τις συνομιλίες μας σχετικά με το εδαφικό.

Πρώτα όμως να αναφέρω ότι η κεντρική του άποψη ήταν ότι έπρεπε να βιαστούμε να βρούμε λύση στο Κυπριακό για να απαλλαγεί η Κύπρος από τα τουρκικά στρατεύματα κατοχής γιατί τα θεωρούσε ως το βασικό στοιχείο του προβλήματος που με την πάροδο του χρόνου θα εδραίωνε την τουρκική παρουσία στο νησί και θα δημιουργούσε μη ανατρέψιμες καταστάσεις στο μέλλον. Θεωρούσε ότι το κύριο μέλημά μας θα έπρεπε να ήταν η αποχώρηση του τουρκικού στρατού και όχι ο βαθμός «ισχύος» της κεντρικής κυβέρνησης ή αν θα υπήρχε ένας περισσότερος Τ/Κ υπουργός ή αν οι Τ/Κ θα συμμετείχαν στην ομοσπονδιακή αστυνομία με ποσοστό 30 ή 40 τοις εκατόν.

Σ’ ότι αφορά το εδαφικό σε δύο περιπτώσεις, τη δεκαετία του ογδόντα, μου ανέφερε προτάσεις για αντιμετώπιση του θέματος που είχαν την υποστήριξη των ξένων δυνάμεων που διαδραμάτιζαν ρόλο στην επίλυση του Κυπριακού. Δεν μου ξεκαθάρισε, απέφυγε να το κάνει, κατά πόσο οι προτάσεις βρίσκονταν στο τραπέζι, όμως το δικό μου συμπέρασμα από τις συνομιλίες μας είναι ότι μπορεί επίσημα να μην τέθηκαν στο τραπέζι αλλά υπήρξε κάποια μορφή βολιδοσκόπησης και προς τις δύο πλευρές.

Οι προτάσεις για το εδαφικό ήταν οι ακόλουθες, πάντα σύμφωνα με τις συζητήσεις μου με το φίλο ξένο διπλωμάτη:

ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΤΑΣΗ: Το υπό Τ/Κ διοίκηση έδαφος να περιοριστεί στο συν/πλην 22,5% υπό τον όρο ότι οι δύο περιοχές θα έχουν αμιγώς εθνικό χαρακτήρα με εξασφαλισμένο το δικαίωμα ελεύθερης διακίνηση, εργασίας και ανάπτυξης εμπορικών και άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων. Το θέμα της ελεύθερης εγκατάστασης και απόκτησης περιουσίας θα επανεξεταζόταν σε 12/18 χρόνια «ανάλογα με τις εξελίξεις». Το περιουσιακό θα αντιμετωπιζόταν με ανταλλαγή περιουσιών και αποζημιώσεις.

Σε περίπτωση αποδοχής της πρότασης αυτής η συνθήκη εγγυήσεων θα περιόριζε το δικαίωμα μονομερούς επέμβασης της Ελλάδας και της Τουρκίας στα αντίστοιχα Ε/Κ και Τ/κ κρατίδια.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΡΟΤΑΣΗ: Για τον καθορισμό των ορίων των δύο κρατιδίων να ακολουθηθεί βασικά στα δυτικά της Λευκωσίας η γραμμή του «Οβκού» ποταμού μέχρι τον κόλπο βόρεια της Μόρφου και στα ανατολικά της Λευκωσίας η γραμμή του νέου δρόμου Λευκωσίας-Αμμοχώστου. Η γραμμή αυτή δεν θα ήταν αυστηρά καθορισμένη αλλά ανάλογα με το αν θα επηρέαζε Ε/Κ ή Τ/Κ χωριά θα μπορούσε να μετακινηθεί βόρεια ή νότια. Ως υπαλλακτική πρόταση τέθηκε θέμα Λεύκας και Καρπασίας με δυνατότητα σύνδεσης των δύο αυτών περιοχών με αυτοκινητοδρόμους που θα ανήκαν στα αντίστοιχα κρατίδια.

Το δικαίωμα ελεύθερης διακίνησης, εργασίας και ανάπτυξης εμπορικών και οικονομικών δραστηριοτήτων θα εξασφαλιζόταν. Το περιουσιακό θα λυόταν με ανταλλαγή περιουσιών και αποζημιώσεις. Το δικαίωμα της ελεύθερης εγκατάστασης των προσφύγων στην υπό Τ/κ διοίκηση περιοχή θα άρχιζε σε δύο χρόνια και θα ίσχυε πακέτο περιορισμών αριθμητικών ηλικιακών και άλλων.

Κ.Α.Χ.

29.8.2016

Το δις εξαμαρτείν

ΤΟ ΔΙΣ ΕΞΑΜΑΡΤΕΙΝ …

Με το φίλο μου το Βάκη συναντηθήκαμε σε καφετέρια της οδού Λήδρας γύρω στις δέκα η ώρα το πρωί πριν κτυπήσουν τα σαραντάρια που αυτές τις μέρες ταλαιπωρούν τους Λευκωσιάτες, όσους απέμειναν ακόμη πιστοί στην πόλη τους που τα βράδια τους ανταμείβει απλόχερα με το δροσερό της λίβα. Η καφετέρια ήταν κλιματιζόμενη και καθίσαμε μέσα. Ο Βάκης πήγε στον πάγκο σερβιρίσματος για φραπέ. Επέστρεψε με δυο ποτά στο χέρι χρώματος κόκκινου.

-          Βάκη μήπως άλλαξε χρώμα ο καφές;

-          Όχι! Γιατί;

-          Αυτό που κρατείς πάντως δεν είναι φραπέ.

-          Είναι δροσερό φρουτοποτό με φράουλα. Μου το σύστησε η γκαρσόνα που το ετοιμάζει στον πάγκο εξυπηρέτησης.

-          Να πας να το πιεις μαζί της. Εγώ σου ζήτησα φραπέ!

-          Εντάξει πάω να σου φέρω. Είπα κι εγώ να κάνουμε μια αλλαγή και μου βγήκε ξινή.

-          Βάκη ο καφές είναι καφές. Σταθερή αξία. Δεν μπορώ να τον προδώσω για ένα φρουτοποτό φράουλας αμφιβόλου χαρακτήρα!

Ο Βάκης πήγε πίσω στον πάγκο σερβιρίσματος και επέστρεψε με δυο φραπέ. Κάθισε και ήπιε σχεδόν μονορούφι το φρουτοποτό και μετά άρχισε το φραπέ του.

            -   Βάκη, δεν είναι η πρώτη σου φορά!

-   Τι έγινε πάλι;

-   Μου το ξανάκανες αυτό με το φρουτοποτό, το περασμένο καλοκαίρι.

-   Ναι κάτι θυμάμαι. Όμως κι εσύ το παρακάνεις! Τα ίδια και τα ίδια. Έκανα

    κι εγώ ένα λάθος. Άνθρωπος είμαι!

-          Θυμάσαι Βάκη τα Λατινικά που μαθαίναμε στο Γυμνάσιο;

-          Α, μπα!

-          Λοιπόν να σου θυμίσω το Errare Humanum Est.

-          Δηλαδή; Βάλε γράματα!

-          Το λανθάνειν ανθρώπινον εστί..

-          Αυτό είπα κι εγώ. Άνθρωπος είμαι και έκανα λάθος.

-          Βάκη υπάρχει όμως και η ρήση «το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού»

-          Αυτό να το θυμηθώ να το πω της γυναίκας μου!

-         Να της το πεις . Όχι όμως «ουκ ανδρός σοφού» αλλά «ου γυναικός σοφής»!

Κ.Α.Χ.

9.8.2016

Αδειοδοτήσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ

ΑΔΕΙΔΟΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΑΟΖ

Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος πολιτικός επιστήμονας, αναλυτής, διεθνολόγος, πολεμολόγος κλπ κλπ για να αντιληφθεί ότι η Τουρκία θα αντιδράσει σε περίπτωση που οποιαδήποτε εταιρεία αρχίσει γεωτρήσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ, με άλυτο το Κυπριακό. Θα αντιδράσει τουλάχιστο με τον ίδιο τρόπο όπως και στην προηγούμενη περίπτωση. Δηλαδή θα στείλει το «Βαρβαρός» ή άλλο ερευνητικό σκάφος στην Κυπριακή ΑΟΖ, συνοδευόμενο από πλοίο ή πλοία του πολεμικού ναυτικού της. Αυτή είναι η καθορισμένη τουρκική πολιτική και η κυβέρνηση της χώρας θα την εφαρμόσει. Ο Τούρκος πρόεδρος Ερτογάν τώρα μετά το ανεπιτυχές πραξικόπημα εναντίον του έχει ακόμη περισσότερους λόγους να ενεργήσει με τον πιο πάνω τρόπο, γιατί έτσι:

(α) Στρέφει την προσοχή της κοινής γνώμης σε άλλα «εθνικά» θέματα.

(β) Ικανοποιεί και δίνει ρόλο στους στρατιωτικούς για τα «εθνικά» θέματα.

(γ) Διατηρεί και συντηρεί το ρόλο της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο ως περιφερειακής δύναμης.

(δ) Ενισχύει τα «εθνικιστικά» αισθήματα των Τ/Κ και εμπεδώνει περισσότερο σ’ αυτούς την ανάγκη για τουρκικές εγγυήσεις σε περίπτωση λύσης του Κυπριακού.

(ε) Ενδυναμώνει το ρόλο της ως ενεργειακού κόμβου και οδού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη και στέλλει τα ανάλογα μηνύματα προς όλους όσους έχουν συμφέροντα στην περιοχή.

(στ) Στέλλει το μήνυμα προς τους Ε/Κ ότι με άλυτο το Κυπριακό δεν πρόκειται να καταφέρουν αξιοποίηση του υποθαλάσσιου φυσικού πλούτου της Κύπρου.

Την τουρκική πολιτική στα ενεργειακά στην Ανατολική Μεσόγειο δεν μπορεί κανένας να ανακόψει με άλυτο το Κυπριακό. Ούτε η Ε.Ε. ούτε οι χώρες των οποίων εταιρείες θα έχουν εξασφαλίσει άδειες για γεωτρήσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ. Σε περίπτωση καθυστέρησης στην επίλυση του Κυπριακού πρέπει να αναμένεται διαφοροποίηση της στάσης του Ισραήλ έναντι της Κύπρου γιατί τα συμφέροντά του θα πλησιάζουν περισσότερο προς την Τουρκία γιατί θα επιθυμεί αξιοποίηση των αγωγών της για εξαγωγή αερίου στην Ευρώπη.

Παρόλο που η Τουρκία δεν είναι μέρος της Σύμβασης του ΟΗΕ για το δίκαιο της θάλασσας εντούτοις δεν μπορεί να συμπεριφέρεται ως να μην υπάρχει η Σύμβαση. Να σημειωθεί ότι η Τουρκία δεν υπέγραψε τη Σύμβαση και δεν την έχει κυρώσει προβάλλοντας το επιχείρημα ότι παρόλο που έχει μεγάλη ακτογραμμή στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο εντούτοις περιστοιχίζεται από νησιά άλλου κράτους και ουσιαστικά στερείται οποιουδήποτε οφέλους από ενδεχόμενη ΑΟΖ.

Γνωρίζοντας λοιπόν η Τουρκία ότι δεν μπορεί να παραγνωρίζει παντελώς το διεθνές δίκαιο προσπαθεί να εντάξει και να διασφαλίσει τα συμφέροντά της με το να πετύχει κάποιες διαφοροποιήσεις που θα την ωφελούν και που ταυτόχρονα να μπορούν να ενταχθούν στο διεθνές δίκαιο.

Για παράδειγμα τα κατοικημένα νησιά σύμφωνα με το δίκαιο της θάλασσας έχουν ΑΟΖ. Γι αυτό και εγείρει θέμα Καστελόριζου και σύμφωνα με κάποιους Τούρκους διπλωμάτες (συνομιλία μου με Τούρκο αντιπρόσωπο στο Στρασβούργο σε ανύποπτο χρόνο, πριν δέκα περίπου χρόνια) τίθεται το ερώτημα του αριθμού των κατοίκων για να «θεωρείται ουσιαστικά κατοικημένο ένα νησί» Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το δίκαιο της θάλασσας ακατοίκητα νησιά και βραχονησίδες δεν έχουν δικαίωμα σε ΑΟΖ.

Στα ίδια πιο πάνω πλαίσια η Τουρκία δεν αρνείται ότι η Κύπρος έχει ή θα έχει ΑΟΖ, αμφισβητεί όμως τα όρια της προς δυσμάς. Θεωρεί ότι τα τεμάχια 4 και 5 και μερικώς το τεμάχιο 6 (για το οποίο ενδεχομένως η Κυπριακή Κυβέρνηση να παραχωρήσει άδεια για γεωτρήσεις) την αποκλείουν από του να έχει σύνορα με την ΑΟΖ της Αιγύπτου. Θεωρεί μάλιστα ότι σκόπιμα επεκτάθηκε η Κυπριακή ΑΟΖ προς τα δυτικά για να συναντήσει την ΑΟΖ της Ελλάδας και να αποκλειστεί η ίδια από του να συναντήσει την ΑΟΖ της Αιγύπτου. Αν κάποιος ρίξει μια ματιά στο χάρτη θα αντιληφθεί τη θέση της Τουρκίας άσχετα αν έχει δίκαιο ή όχι.

Παρεμπιπτόντως η Σύμβαση απαιτεί συνεργασία των εμπλεκομένων χωρών για επίλυση διαφορών σχετικά με τις ΑΟΖ και υπάρχει ουκ ολίγος αριθμός διαφορών διεθνώς.

Συνομιλούσα πριν λίγες μέρες με ένα ξένο διπλωμάτη πάνω σε φιλική βάση και μου έθεσε το ερώτημα κατά πόσο ο χρόνος για παραχώρηση νέων αδειών στην Κυπριακή ΑΟΖ είναι ο πλέον κατάλληλος.

Πραγματικά μπορεί κάποιος να διερωτηθεί κατά πόσο το θέμα της αδειοδότησης αυτή την περίοδο:

(α) Βοηθά το διεξαγόμενο διάλογο στο Κυπριακό, ειδικά στο στάδιο που έχει εισέλθει τώρα;

(β) Βοηθά τον Ερτογάν με τα εσωτερικά προβλήματα που αντιμετωπίζει στη χώρα του αλλά και διεθνώς;

(γ) Βοηθά στην επαναπροσέγγιση των δύο κοινοτήτων της Κύπρου ή ενισχύει εθνικιστικές τάσεις και στις δύο πλευρές;

(δ) Επιδιώκουν κάποιοι ή διαβλέπουν ναυάγιο των συνομιλιών και προετοιμάζονται για να επιρρίψουν ευθύνες στους άλλους;

(ε) Κάποιοι έχουν το βλέμμα στραμμένο στις προεδρικές εκλογές του 2018 από τα τώρα;

Μερικά από τα ερωτήματα, ανέφερα στο συνομιλητή μου, είναι κάπως παρατραβηγμένα αλλά μπορούν να περάσουν από το μυαλό κάθε καλοπροαίρετου ανθρώπου. Συμφώνησε μαζί μου αλλά με ρώτησε: «Έχετε καταλάβει πως με άλυτο το Κυπριακό δεν θα πάρετε ούτε ένα σεντ από το φυσικό αέριο;»

Έχουμε καταλάβει;

Κ.Α.Χ.

3.8.2016

ΥΓ. Το επιχείρημα ότι η αδειοδότηση δείχνει την αποφασιστικότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας να προχωρήσει στα ενεργειακά ενθαρρύνει τους Τ/Κ να αναζητήσουν λύση του Κυπριακού για να ωφεληθούν και αυτοί από τα έσοδα από το φυσικό αέριο δεν ευσταθεί. Οι Τ/Κ γνωρίζουν ότι η Κυπριακή Δημοκρατία με άλυτο το Κυπριακό δεν θα μπορέσει να αξιοποιήσει τα οποιαδήποτε αποθέματα φυσικού αερίου και να υπάρχουν γι αυτό θα μπορεί και η ίδια να εφαρμόζει τη δική της τακτική απαιτώντας ενδεχομένως περισσότερα για επίλυση του Κυπριακού.