Κυπριακό και εδαφικό

ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΚΑΙ ΕΔΑΦΙΚΟ

Το εδαφικό θα είναι το κύριο θέμα των συνομιλιών Αναστασιάδη-Ακκιντζί κατά το πρώτο  δεκαπενθήμερο του Σεπτέμβρη, μέχρι τις 14 του μήνα οπότε αναμένεται και η έκδοση κοινού ανακοινωθέντος από το οποίο θα διαφαίνεται κατά πόσο οδεύουμε προς λύση. Από την πρώτη μετά την εισβολή περίοδο το εδαφικό τέθηκε από πολλούς ως το θέμα στο οποίο η Ελληνοκυπριακή πλευρά έπρεπε να δώσει βαρύτητα για να κερδίσει ότι μπορούσε να κερδίσει και να δώσει σε άλλα κεφάλαια του Κυπριακού. Δυστυχώς, κατά την άποψη μου, οι φωνές αυτές δεν εισακούστηκαν από την Κυπριακή πολιτική ηγεσία η οποία έθετε μαξιμαλιστικούς στόχους, είτε φοβούμενη να αντιμετωπίσει τις οδυνηρές πραγματικότητες, είτε παρασυρόμενη από υποσχέσεις τρίτων που βεβαίως κοίταζαν τα δικά τους συμφέροντα στο κλίμα αντιπαράθεσης Ανατολής-Δύσης που επικρατούσε τότε, πριν την κατάρρευση των καθεστώτων του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού.

Τις μέρες αυτές φέρνω στη μνήμη μου τις συζητήσεις που είχα με ξένο διπλωμάτη σχετικά με το Κυπριακό, είτε στο σπίτι του, κυρίως, συνοδευόμενες με ποτό και ωραίο φαγητό που ετοίμαζε είτε ο ίδιος είτε η σύζυγός του. Επειδή τώρα πια, για λόγους υγείας και ηλικίας, δεν είναι σε θέση να διαβάσει αυτές εδώ τις γραμμές (αν του τις μεταφράσει κάποιος) αποφάσισα να καταγράψω το απαύγασμα μερικών από τις συνομιλίες μας σχετικά με το εδαφικό.

Πρώτα όμως να αναφέρω ότι η κεντρική του άποψη ήταν ότι έπρεπε να βιαστούμε να βρούμε λύση στο Κυπριακό για να απαλλαγεί η Κύπρος από τα τουρκικά στρατεύματα κατοχής γιατί τα θεωρούσε ως το βασικό στοιχείο του προβλήματος που με την πάροδο του χρόνου θα εδραίωνε την τουρκική παρουσία στο νησί και θα δημιουργούσε μη ανατρέψιμες καταστάσεις στο μέλλον. Θεωρούσε ότι το κύριο μέλημά μας θα έπρεπε να ήταν η αποχώρηση του τουρκικού στρατού και όχι ο βαθμός «ισχύος» της κεντρικής κυβέρνησης ή αν θα υπήρχε ένας περισσότερος Τ/Κ υπουργός ή αν οι Τ/Κ θα συμμετείχαν στην ομοσπονδιακή αστυνομία με ποσοστό 30 ή 40 τοις εκατόν.

Σ’ ότι αφορά το εδαφικό σε δύο περιπτώσεις, τη δεκαετία του ογδόντα, μου ανέφερε προτάσεις για αντιμετώπιση του θέματος που είχαν την υποστήριξη των ξένων δυνάμεων που διαδραμάτιζαν ρόλο στην επίλυση του Κυπριακού. Δεν μου ξεκαθάρισε, απέφυγε να το κάνει, κατά πόσο οι προτάσεις βρίσκονταν στο τραπέζι, όμως το δικό μου συμπέρασμα από τις συνομιλίες μας είναι ότι μπορεί επίσημα να μην τέθηκαν στο τραπέζι αλλά υπήρξε κάποια μορφή βολιδοσκόπησης και προς τις δύο πλευρές.

Οι προτάσεις για το εδαφικό ήταν οι ακόλουθες, πάντα σύμφωνα με τις συζητήσεις μου με το φίλο ξένο διπλωμάτη:

ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΤΑΣΗ: Το υπό Τ/Κ διοίκηση έδαφος να περιοριστεί στο συν/πλην 22,5% υπό τον όρο ότι οι δύο περιοχές θα έχουν αμιγώς εθνικό χαρακτήρα με εξασφαλισμένο το δικαίωμα ελεύθερης διακίνηση, εργασίας και ανάπτυξης εμπορικών και άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων. Το θέμα της ελεύθερης εγκατάστασης και απόκτησης περιουσίας θα επανεξεταζόταν σε 12/18 χρόνια «ανάλογα με τις εξελίξεις». Το περιουσιακό θα αντιμετωπιζόταν με ανταλλαγή περιουσιών και αποζημιώσεις.

Σε περίπτωση αποδοχής της πρότασης αυτής η συνθήκη εγγυήσεων θα περιόριζε το δικαίωμα μονομερούς επέμβασης της Ελλάδας και της Τουρκίας στα αντίστοιχα Ε/Κ και Τ/κ κρατίδια.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΡΟΤΑΣΗ: Για τον καθορισμό των ορίων των δύο κρατιδίων να ακολουθηθεί βασικά στα δυτικά της Λευκωσίας η γραμμή του «Οβκού» ποταμού μέχρι τον κόλπο βόρεια της Μόρφου και στα ανατολικά της Λευκωσίας η γραμμή του νέου δρόμου Λευκωσίας-Αμμοχώστου. Η γραμμή αυτή δεν θα ήταν αυστηρά καθορισμένη αλλά ανάλογα με το αν θα επηρέαζε Ε/Κ ή Τ/Κ χωριά θα μπορούσε να μετακινηθεί βόρεια ή νότια. Ως υπαλλακτική πρόταση τέθηκε θέμα Λεύκας και Καρπασίας με δυνατότητα σύνδεσης των δύο αυτών περιοχών με αυτοκινητοδρόμους που θα ανήκαν στα αντίστοιχα κρατίδια.

Το δικαίωμα ελεύθερης διακίνησης, εργασίας και ανάπτυξης εμπορικών και οικονομικών δραστηριοτήτων θα εξασφαλιζόταν. Το περιουσιακό θα λυόταν με ανταλλαγή περιουσιών και αποζημιώσεις. Το δικαίωμα της ελεύθερης εγκατάστασης των προσφύγων στην υπό Τ/κ διοίκηση περιοχή θα άρχιζε σε δύο χρόνια και θα ίσχυε πακέτο περιορισμών αριθμητικών ηλικιακών και άλλων.

Κ.Α.Χ.

29.8.2016